İnternet ortamındaki bilgisayarların birbirleriyle IP adresleri sayesinde haberleştikleriniz hepimiz biliyoruz. Ancak sunucuları tanımlayıcı adres olarak IP adreslerinin kullanılması birçok açıdan kullanışlı ve kolay değildir. Bu nedenle web, e-posta, ftp gibi sunucular, insanların kolayca anlayıp hatırlayabileceği alfabetik isimlerle adlandırılırlar. Bu alfabetik isimler “alan adı (domain name)” olarak bilinir.
Örneğin; www.gencklavye.com alan adıdır. Dns nedir derseniz alan adlarının IP adresleriyle birlikte tutulduğu sunuculara ise DNS denir. Kısaca DNS, IP adresi ile alan adını birbirine çeviren ve soranlara bu bilgileri ileten sunuculardır.
Peki, DNS istemcileri nelerdir? Web, e-posta ya da ftp istemci programları aynı zamanda DNS istemcisidir. Çünkü bu istemci programlar sunucularına bağlanabilmek için onun IP adresine ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle bu tür programların öncelikle DNS’ten bağlanmak istedikleri sunucunun IP adresini öğrenmeleri gerekir.
DNS üzerinde kendisinden hizmet alan web, e-posta, ftp gibi sunucuların alan adlarının ve IP adreslerinin tutulduğu tablolar (Resource Records) bulunur. Bu kayıtlar DNS sunucusuna elle girilir.
Her istemci program bağlanmak istediği sunucunun alan adını, bağlı olduğu DNS sunucusuna sorar. Şayet DNS sunucu kendi üzerindeki tabloda bu alan adının kaydını tutuyorsa hemen cevap verir. Tutmuyorsa, bir üst DNS sunucusundan talepte bulunur. DNS server’ları kendi aralarında bir hiyerarşi içinde çalışırlar.
DNS’ler istemcilerine daha çabuk cevap verebilmek için cahce adı verilen geçici bir veritabanı tutarlar. Bu veritabanında, DNS sunucusunun diğer dns sunucularından aldığı bilgiler tutulur. Cache sayesinde DNS server, başka bir DNS sevrer’a sormaksızın istemcisine cevap verir. Cache’de tutulan alan adı bilgileri belirli sürelerde güncellenir. Her alan adı bilgisinin belirli bir geçerlilik süresi vardır. TTL (time tol ive) olarak adlandırılan geçerlilik süresi genelde 2 gün olarak atanır. Bunun anlamı, diğer DNS’den alınan bilginin 2 gün boyunca geçerliliğini koruyacaktır.
DNS sunucuların iki temel görevi vardır. Birincisi istemcilerin sorgularına cevap vermektir. İstemci “bu alan adının IP adresini biliyormusun?” diye sorar. Kendinde kayıtlıysa istemciye anında cevap verir. Değilse, diğer DNS’lerden öğrenerek istemcisine cevap verir.
DNS server’lar istemcilerine üç şekilde cevap verebilirler:
- Öncelikle, istemcinin sorduğunu alan adının kendisine kayıtlı olup olmadığına bakar. Şayet kendisinde kayıtlıysa, alan adının IP adresine istemciye gönderir.
- Şayet kendi veritabanında kayıtlı değilse, cache (tampon/geçici veritabanı) adı verilen dosyasına bakar. Alan adı burada bulabilirse doğrudan istemciye gönderir.
- Eğer istemcinin IP adresini sorduğu alan adı hem kayıt dosyasında hem de cache’de yoksa bir üstteki DNS sunucuya sorguda bulunur. Buradan gelen cevabı aynen istemcisine iletir.
