Tavla zaman geçse de varlığını ve heyecanını hiçbir zaman kaybettirmeyecek bir oyundur. Akıp giden zamana inat Tavla esnaf sehpalarında o eğlenceli sohbetlerin adresi olmaktan vazgeçmeyecek gibi görünüyor. Teknolojik gelişmeler Tavla oyunu sanal boyuta taşısa da mahalle aralarında esnaf ziyaretlerinde oynamak ve izlemekten en çok keyif aldığımız oyun olarak tarihimize imza atmıştır.
İçerik Tablosu
Tavla Oyununun Tarihçesi
1400 yılların başında 10 gün içerisinde icat edilen Tavla Oyunu İran Şahı Nevşiyan’ın veziri Büzur Mehir tarafından bazı zaman birimlerini izlemek amacıyla geliştirilmiş ve oyunlaştırılmıştır. Karşılıklı 6 hane 12 Ayı temsil etmektedir. İki farklı renkte 15 er toplamda 30 pul ise 1 aydaki 15 Gece ve 15 Gündüzü ifade etmektedir. Karşılıklı 12 hane ise Günün 24 saatini sembolize etmektedir. Gece ve Gündüzün hesaplanma çabası günümüzde eğlenceli ve bizleri geçmişe götüren bir oyunun temelini açmıştır.
Erkek Tavlası Nasıl Oynanır?
Tavla oyunu yan yana ve eşdeğer 24 adet üçgenin çizilmiş olduğu kapanabilen iki taraf ve kapaklı bir tahtadan oluşmaktadır. 24 adet üçgenin her birine hane adı verilir. Tavla dilinde kapı olarak da adlandırılan haneler den yürütülen pullar ile oynanan Tavla oyunu 4 ana çeyrekten oluşur. Oyuncunun Ev tahta çeyreği ve dış tahta çeyreği, Rakibin ev tahta çeyreği ve dış tahta çeyreği olarak 4 çeyrekten kaydırılan pullar ile oynanan tavla oyunu 2 kişi ile oynanır. Oyuncuların karşılıklı oturarak oynadıkları oyunda 2 adet zar kullanılmaktadır. Zarların üzerinde bulunan 1’den 6’ya kadar olan noktaların sayılarının toplamları kadar pullar hanelerden kaydırılır. Her oyuncunun ev tahta çeyreği kendisinin sağında kalan çeyrektir. Ev tahta çeyrekleri ve dış tahta çeyrekleri her rakip için karşılıklıdır. Oyuncunun pulları rakibin ev tahta çeyreğinden, kendi ev tahta çekirdeğine saat yönünün tersine doğru taşımasıyla oynanır.
Tavla Oyunda Ev Tahta ve Rakip Tahta çeyreklerinin Belirlenmesi
Tavla üzerinde çizilmiş olan 24 üçgen birçok tavla tahtasında 1 ile 24 arasında numaralandırılmaktadır. Bu numaralandırma şekline göre 1 numaralı hane oyuncunun ev tahta çeyreğinin en sağında bulunan kapı olup, 24 numaralı hane ise rakibin ev tahta çeyreğinin oyuncuya göre en sağında bulunan kapı olmaktadır. Doğru dizilim için bir oyuncunun 2. Hanesi diğer oyuncunun 23.hanesi, bir oyuncunun 3. Hanesi diğer oyuncunun 22. Hanesidir.
Tavla Dizilişi Nasıl Olmalı?
Tavla oyunu 15’er pulla oynanmaktadır. Her oyuncu kendisine ait pulları oyun kurallarına göre belirli yerlere koymak zorundadır. Geleneksel olarak kırmızı ve siyah olan pul renkleri yeni nesil tavlalar da modellere uygun renk seçenekleri ile hayat bulmaktadır. Renklerini belirleyen oyuncular 15’er pullarının 2 tanesini kendi 24. Hanelerine, 3 tane pulunu 8. Hanesine, 5 tane pulunu 13. Hanesine ve 5 tane pulunu da 6. Hanesine yerleştirmelidir. Her oyuncunun 15’er pulu karşı oyuncunun pulu ile aynı üçgen haneye denk gelmez. Çünkü her oyuncunun kendisine ait hane numaraları vardır ve buna dikkat edilmesi en önemli kuraldır.
Tavlada Zar Kullanımı ve Zar Kullanım Kuralları
Tavla oyununda pulların haneler üzerinde yürüyebilmesi için zar atılması gerekmektedir. Tavla oyununda 2 adet zar kullanılır. Bu zarların üzerinde bulunan noktalar onların sayısını belirlemektedir. Yani her nokta toplamının sayısal karşılığına eşittir. Zar üzerinde bulunan 2 nokta 2 hane üzerinde 2 adım atabileceği anlamına gelir. Geleneksel olarak tavla oyununu zevkli hale getiren ve atıldıktan sonra en üstte gelen noktaların tavla dilinde isimleri ve karşılıkları vardır. Bunlar şöyle sıralanmaktadır;
- 1-1: Hep Yek
- 2-2: Dubara
- 2-1: Yek-i Dü
- 3-3: Dü Se
- 3-2: Seba-i Dü
- 3-1: Se Yek
- 4-4: Dört Cihar (Dört Caar)
- 4-3: Cihar-ü Se (Caar-i Se)
- 4-2: Cihar-Dü (Caar-i Dü)
- 4-1: Cihar-ı Yek (Caar-i Yek)
- 5-5: Dü Beş
- 5-4: Cihar-ü Penc (Caar-i Penc)
- 5-3: Penc-ü Se
- 5-2: Penc-ü Dü
- 5-1: Penc-i Yek
- 6-6: Dü Şeş
- 6-5: Şeş Beş
- 6-4: Şeş Cihar
- 6-3: Şeş-ü Se
- 6-2: Şeş-i Dü
- 6-1: Şeş-i Yek
Tavla oyununda oyuna ilk hangi oyuncunun başlayacağına da zarlar karar vermektedir. İki tane olan zarı oyuncular 1’er tane olmak kaydıyla alırlar ve tek tek atarlar üzerinde ki noktaların rakamsal karşılığına göre en büyük zarı atan oyuna ilk başlar. Ancak iki durum vardır. Rakamsal olarak bir oyuncu 1 atar ise direk rakip oyuncu oyuna başlar. İkinci durumda ise oyuncu rakamsal olarak 6 atar ise rakip oyuncu zar atmadan zar atan oyuncu oyuna başlar.
Tavla Oyununun Finali
Tavla oyunu Rakip oyuncunun ev tahta çeyreğinden başlayıp pulları zar atarak kendi ev tahta çeyreğimize getirmemizle bitmemektedir. Tavla oyununda kazanan olabilmek için ev tahta çeyreğine getirdiğimiz pulları yine zar atarak toplamamız gerekmektedir. Pulları toplarken dikkat etmemiz gereken bir kaç kural vardır. Gelen zarların sayısal karşılığı olarak ev tahta çeyreğimizde bulunan 1’den 6’ya kadar olan hanelerin üzerinde olan taşlar toparlanır.
Örneğin: 1 numaralı hane de 2 adet pul ve 2 numaralı hanede 4 adet pul var. Attığımız zar sayısal olarak 2-1 (Yek-i Dü) 1 numaralı haneden 1 adet pul alıyoruz ve 2 numaralı haneden de 1 adet pul alıyoruz. Ancak attığımız zarın 2-2 (Dubara) geldiğini varsayarsak her çift gelen zarlarda 4 adet pul alma hakkımız doğmaktadır. Yani 2 numaralı hanede bulunan 4 adet pulu da alma hakkına sahip oluyorsunuz. Bir önemli pul toplama kuralı da şudur ki, sayısal olarak 6-1 zar atıldı ve 6 numaralı hanede pul yok hemen en yakın haneden çift atılmadıysa 1 adet çift sayı atıldıysa 4 adet pul alma hakkına sahip olursunuz. Bu tavla oyunu Erkek Tavlası Olarak ta adlandırılmaktadır.
Kız Tavlası Nasıl Oynanır?
Erkek Tavlasına göre daha kolay bir oynama şekli olan kız tavlası yine 15’er pulla oynanmaktadır. Geleneksel olarak renklerde modellere ve tasarıma göre değişiklik gösterebilen pullar kullanılmaktadır. Kız tavlasında karşılıklı oturan 2 oyuncu kendi ev tahta çeyreklerine 15 pullarını belirli kural ve ölçülerde dizerler. Bu ölçüler kendi ev tahta çeyreğinin 1. Hanesine 2 adet pul, 2. Hanesine 2 adet pul, 3. Hanesine 2 adet pul, 4.hanesine 3 adet pul, 5.hanesine 3 adet pul, 6. Hanesine 3 adet pulu üst üste yerleştirir. Atılan zarın sayısal karşılığına göre hemen üst üste koyduğu pulları aynı hane üzerine tek tek açar. Çift zar gelmesi durumunda hane de bulunan tüm pullar o haneye ait üçgene açılır. Tüm pullar açılmadan yani üstü üste hiçbir pul kalmadan Kız tavlası Finaline geçilmez.
Kız Tavlası Finali
Kız tavlası finali erkek tavlasından farklıdır. Zar atılarak sayısal karşılık olarak hane üçgenleri içerisine açılan pullar yine zar atılarak sayısal karşılık olarak tavla tahtası dışarısına toplanmaya başlar. Erkek tavlasından final olarak farklı olan kız tavlası finalinde ki en büyük ayrıntı herhangi bir hane boş işe örneğin 6. Hane boş ise zarda 6 geldiğinde 5 hanesinden zar alınmaz. O haneye ait zar sayısal olarak atılmalıdır. Kız tavlasında tek pulunuz kalmış olabilir. O pula ait zarı atmazsanız oyun bitmez. O yüzden şansa çok ihtiyacınız olacaktır. İyi eğlenceler.
